Kakelpraat; Opgehokt, en dan?

Al het bedrijfsmatige pluimvee in Nederland zit voorlopig opgehokt, dwz dat ze uitsluitend binnen gehouden mogen worden. Voor hobbykippen geldt de afschermplicht, wat betekent dat de dieren afgeschermd moeten worden van wilde (water-)vogels die de vogelgriep kunnen overbrengen. In de praktijk volstaat een afgedekte ren. Veel hobbykippen zijn echter gewend vrij rond te lopen op het erf of in ieder geval vrij rond te scharelen in een ruime ren. Het beperken van de bewegingsvrijheid door ophokken of afschermen heeft gevolgen voor het welzijn en de gezondheid van onze dieren. In twee kakelpraatjes wil ik de problemen die dierdoor kunnen optreden duiden en daarbij praktische oplossingen bieden.

In de winter bewegen kippen normaal gesproken al minder doordat ze door koude en nattigheid minder buiten komen maar nu neemt het risico van bijvoorbeeld overgewicht extra toe. De combinatie van minder activiteit en een onbeperkt energierijk voeraanbod kan hiertoe leiden. Met als mogelijk gevolg; vetophoping in de buikholte en rond de organen, een verlaagde eierproductie, een grotere kans op legnood en een verlaagde weerstand. Omdat ook de scharrelactiviteit ’s winters afneemt worden minder aanvullende voedingsstoffen, bijvoorbeeld uit zaden, kiemplantjes, wormen en insecten, opgenomen. Daarnaast kan ook de verminderde darmactiviteit bijdragen tot tekorten in eiwitten, vitamines en mineralen.

Een aangepast voedingsmanagement kan deze problemen tijdig voorkomen. Pas bijvoorbeeld op met het verstrekken van energierijk voer zoals mais en granen en voer van het volledige basisvoer niet meer dan dat de kippen dagelijks opnemen. Tegelijkertijd kan juist in de winterperiode een tekort aan eiwit en vitaminen ontstaan. Natuurlijk is dit op te vangen met een (multi-) vitaminen kuurtje maar ook het verstrekken van gedroogde insecten (vlokreeftjes of meelworden) en groentes (broccoli of boerenkool) vult al veel aan.

Uiteraard mogen vers drinkwater, kiezelsteentjes en eventueel grit niet ontbreken bij opgehokte of afgeschermnde kippen. Kiezel kan men onbeperkt aanbieden in een los bakje, de kippen nemen het naar behoefte op. Grit (gemalen schelpen) is vooral van belang bij leggende hennen mochten die er in de winter zijn. Water wordt het liefst dagelijks ververst en dient natuurlijk tegen vorst beschermd te worden.

Pak regelmatig enkele dieren op om hun conditie (lees voedingstoestand) te peilen; is het borstbeen voelbaar (prima), of steekt het scherp uit (te mager) of is het nauwelijks te vinden (te vet)?

Naast voedingsproblemen zijn het vooral ook de beperktere mogelijkheden om hun natuurlijk gedrag uit te oefenen die ophokken of afschermen veroorzaken. Gelukkig kan de vindingrijke kippenhouder hier van alles aan doen. Daarover meer in Deel 2 van deze kakelpraat.

Hans Krudde, december 2025